Wat is het Genitourinair Syndroom van de Menopauze (GSM)?
Artsen onderschatten de invloed van GSM op intimiteit, relaties en kwaliteit van leven. Uroloog en medisch seksuoloog Melianthe Nicolai vertelt over het GSM:
Van grote invloed op vrouwen
GSM, voorheen ‘vulvovaginale atrofie’ genoemd, is een overkoepelende term voor klachten en objectieve veranderingen van de vulva, vagina, urethra en blaas. “De oorzaak is een lage hoeveelheid oestrogeen – vooral estriol – in het lichaam, waardoor het slijmvlies van de vagina en de blaas steeds dunner, droger en minder elastisch wordt”, legt Nicolai uit. “Als gevolg hiervan verandert het microbioom van de vagina: lactobacillen, die de zuurgraad van de vagina laag houden en beschermen tegen infecties, verdwijnen. Dit geeft bij tot wel 80% van de postmenopauzale vrouwenklachten, zoals jeuk, pijn bij het vrijen, een branderig gevoel of pijn bij het plassen, klachten van een overactieve blaas en recidiverende urineweginfecties. Op de lange termijn kan ernstige atrofie zelfs leiden tot verkleving of verdwijning van de kleine schaamlippen en tot vernauwing van de uitmonding van de plasbuis. GSM heeft een grote invloed op intimiteit, relaties en kwaliteit van leven. Veel artsen onderschatten dit.”
Verborgen epidemie
Hoewel GSM een veelvoorkomend probleem is, komen vaginale- en plasklachten onvoldoende aan bod in de spreekkamer, vindt Nicolai. “Veel vrouwen denken dat hun klachten ‘normaal’ zijn of vanzelf overgaan en dat er geen behandeling voor is. Of ze schamen zich. Daarom gaan vrouwen meestal niet spontaan het gesprek hierover aan met hun arts. Omgekeerd vragen de meeste huisartsen en urologen niet standaard naar seksuele klachten. Logisch ook, je kunt niet overal naar vragen. Maar zo blijft GSM ondergerapporteerd en ondergediagnosticeerd. Er is een verborgen epidemie gaande waar niemand over praat.”
“Zoveel vrouwen zijn al in de fuik van antibiotica gelopen: bij elke blaasontsteking weer een recept”
GSM is te behandelen.
Volgens Nicolai kan voorlichting in de publieksmedia en via patiëntenorganisaties vrouwen er meer bewust van maken dat GSM behandelbaar is. “Zoveel vrouwen zijn al in de fuik van antibiotica gelopen: bij elke blaasontsteking krijgen ze weer een receptje voor een kuur. Ondertussen tobben de vrouwen rustig door met hun klachten. Want antibiotica doen niets aan het onderliggende probleem, namelijk de verdunning van het slijmvlies. Helaas leggen de meeste huisartsen en urologen niet meteen het verband tussen recidiverende urineweginfecties en GSM. GSM is namelijk geen vast onderdeel van de opleiding tot uroloog, maar alleen een interessegebied. Nascholingen vanuit de beroepsverenigingen kunnen bijdragen aan vroege herkenning en behandeling van GSM.”
Vaginale oestrogenen
Systemische hormoontherapie helpt vaak onvoldoende tegen GSM, aldus Nicolai. “Systemische oestrogenen werken goed tegen opvliegers en andere menopauzale klachten, maar ze bereiken niet of onvoldoende het vagina- en blaasweefsel. Daarvoor moeten oestrogenen vaginaal worden toegediend. Vaginale oestrogenen, zoals estriol en estradiol, verbeteren de elasticiteit en de doorbloeding van het slijmvlies en zorgen er zo voor dat de lactobacillen weer terugkomen. Maar liefst 90% van de vrouwen ervaart binnen drie tot vier weken een duidelijke verbetering van de klachten. In het verleden zijn vaginale oestrogenen gelinkt aan een verhoogd risico op borstkanker en trombose. Om die reden zijn artsen altijd wat terughoudend geweest met het voorschrijven van vaginale oestrogenen. Maar dat is absoluut niet nodig. De behandeling is veilig, zelfs bij levenslang gebruik.”
“Regelmatig vaginale moisturizers aanbrengen en irriterende producten vermijden, kan helpen”
Wat je aan GSM zelf kunt doen:
Wat kunnen vrouwen zelf doen aan hun klachten? “Regelmatig vaginale moisturizers aanbrengen en irriterende producten, zoals zeep en parfums, vermijden”, antwoordt Nicolai. “Verschillende stoffen hebben een positief effect op GSM, zoals duindoorn, hyaluronzuur en omega 3-vetzuren. Duindoorn bevat fyto-oestrogenen, die vaginale droogheid kan tegengaan. Hyaluronzuur verbetert de kwaliteit van het vaginale slijmvlies. Omega 3-vetzuren kunnen ook bijdragen aan de vochtigheid van de vagina en hebben een ontstekingsremmend effect. Daarnaast kan bekkenfysiotherapie zinvol zijn voor vrouwen met een overactieve bekkenbodem bij wie pijn bij het vrijen een probleem blijft door een te gespannen bekkenbodem.”
Consult Overgangsverpleegkundige?
Wil je een afspraak maken met een overgangsverpleegkundige? Je kunt via deze site zelf je afspraak inboeken. Ik neem een uur de tijd voor je. Hier lees je meer over consulten.